Zesde symfonie van Ludwig van Beethoven
(de Pastorale ofwel het landleven betreffend)

De eerste keer dat ik de zesde symfonie van Ludwig van Beethoven hoorde werd ik al luisterend bij de onderdelen onweer en storm in gedachten teruggeplaatst naar het eind van de jaren twintig van de vorige eeuw toen ik zes jaar was en in de nacht wakker werd gemaakt.
Ik sliep in de bedstee in de woonkamer van de voormalige boerderij op De Hoeve 25 in Friesland. De bedstee kon gesloten worden met deurtjes. Wanneer er 's avonds visite was stond de woonkamer soms vol rook. De deurtjes gingen dan dicht om me te vrijwaren van de rook. Van het lawaai van het praten in de kamer had ik geen last. Daar sliep ik wel doorheen. 
De achterkant van de bedstee bestond uit een witgekalkte muur. Aan het voeteneind was een plank. De bedstee was voor mijn begrip hoog. Ik moest er in klimmen met een stoel. Eerst op de stoel gaan staan en dan kon ik in de bedstee klimmen. Onder de bedstee was een kelder, die dwars onder de boerderij doorliep. In die kelder werden aardappelen bewaard en er stonden een Keulse pot met zuurkool en een pot met zoute bonen. Langs de wanden van de kelder waren schappen waarop weckflessen met vlees van het geslachte varken en er lagen appels van een aantal appelbomen. 

Midden in de nacht moest ik opstaan want er woedde buiten een hevig onweer. De boerderij stond midden in de weilanden en het risico was niet denkbeeldig dat deze kon worden getroffen door de bliksem. Uit voorzorg werd ik wakker gemaakt en uit bed gehaald. Wanneer de boerderij zou worden getroffen door de bliksem en in brand zou raken zou ik vlugger kunnen worden gered. 
De kamer werd onophoudelijk verlicht door een bliksemstraal waarna de donder vrij spoedig volgde. Wanneer er drie tellen tussen weerlicht en de donderslag was dan was de inslag nog één kilometer verwijderd. Er waren in de kamer geen overgordijnen voor de ramen, want inkijk was gezien de ligging van de boerderij niet mogelijk. Tijdens de lichtflitsen zag ik het weiland voor de boerderij geel en groen oplichten. Telkens opnieuw zag ik het weerlichten en hoorde ik de donderslagen. Daar tussendoor hoorde ik de plensregen die neerdaalde op de boerderij en op het land. 
In de muziek van de zesde symfonie van Van Beethoven wordt dat geluid van neerplenzend water nagebootst door de violen. Ook het onweer wordt in de muziek nagebootst, maar de kritiek luidt, dat Van Beethoven eerst de donderslag laat klinken en dan de bliksemschicht. Dat klopt dus niet. Eerst komt de lichtflits en daarna de donderslag. Bij het geluid van de neerdalende regen in de symfonie van Ludwig van Beethoven voelde ik me weer verplaatst naar die nacht met het hevige onweer. 
Met een deken omgeslagen zat ik weer een beetje bibberend op de stoel voor de bedstee. Toch vond ik het een fantastisch gezicht. De kamer werd telkens verlicht door het weerlichten. Dan zag ik het silhouet van de inmiddels verdwenen houtwal (boswal) in de verte oplichten. Ook het weiland ervoor zag er dan spookachtig uit. Langzamerhand werden de tussenpozen tussen de lichtflitsen langer en veranderden de donderslagen in een aaneengesloten gerommel. Na het onweer werd ik in bed gedirigeerd en sliep weer onmiddellijk in. 

In de muziekwinkel zei men, dat ik in een geluiddichte cabine moest gaan zitten. Daar kreeg ik een koptelefoon op m´n hoofd. Er werden een aantal uitvoeringen met verschillende orkesten en dirigenten van de zesde symfonie van Ludwig van Beethoven gedraaid. Mijn voorkeur ging uit naar de uitvoering met de weergave van het ergste onweer, daarbij weer even in gedachten teruggeplaatst tijdens de onweersnacht in de voormalige boerderij op De Hoeve. 
In de muziek van Van Beethoven komt het onweer na vrolijk samenzijn van dansende boeren op het land. De componist lijkt hier veel fantasie te hebben gehad. Dansende boeren op het land heb ik nooit gezien. Zo romantisch was het leven op het land niet. Soms ging het om leven of dood. Op een mooie zomernamiddag waren een vader en z'n zoon op een weiland nabij de Linde aan het hooien. Bij de nadering van een dreigende onweerswolk gingen ze schuilen in een hooiopper. De bliksem sloeg juist op die hooiopper. De vader en de zoon, die dicht bij elkaar zaten, waren allebei dood. 

Het laatste deel van de symfonie, waarin volgens de muziek de mensen dankbaar zijn, dat het onheilspellende onweer zonder schade aan te richten is voorbij getrokken, is erg mooi en rustgevend. 
In de televisiewinkel vroegen we naar een televisie met een goed geluid. De verkoper vond dat een vreemde vraag. Iedereen vroeg naar een televisie met een goed beeld. 
Via een satelliet zien we nu op buitenlandse zenders een orkest met een uitvoering van de muziek onder meer van Van Beethoven en luisteren door middel van geluidboxen tegelijkertijd naar de muziek. 

Wanneer de zesde symfonie wordt uitgevoerd en in de verte het gerommel van een naderend onweer hoorbaar wordt, wacht ik met spanning op het onweer en de storm. Even zie ik me dan weer in gedachten als kind 's nachts tijdens een hevig onweer op de stoel zitten voor de bedstee in de voormalige boerderij op De Hoeve.

Venema.W.

Download